Oldukça geniş bir alanı kaplayan Kapadokya bölgesini iyi bir planlama ile gezmek gerekiyor. Üç ana bölgeye ayırabileceğimiz Kapadokya’nın batısı, Hristiyanlık inancının ilk yaygınlaşmaya başladığı topraklar. Biz de gezimize Aksaray’ın batısındaki Selime Manastırı ile başladık. Aynı gün rotamız Ihlara Vadisi, Belisırma Köyü ve Güzelyurt ile devam etti. Kapadokya gezimizin ilk durağı Selime Manastırı’nı birlikte gezebiliriz.
Selime Katedrali ve Manastırının bulunduğu Selime beldesi, Aksaray’ın Güzelyurt ilçesine bağlıdır. Ihlara Vadisi’nin ve Kapadokya’nın girişi olarak bilinmektedir.
Aksaray merkezden Güzelyurt’a doğru giderken, 25.km’deki yol ayrımından sola dönerek Selime levhasını takip ederseniz 3 km sonra kendi adını taşıyan beldedeki Selime Manastırı’na ulaşabilirsiniz. Manastıra kendi aracınızla ulaşabileceğiniz gibi Aksaray şehir merkezinden gün içerisinde her saat toplu taşıma araçları ile ulaşmak da mümkündür.
Selime, 1162 metre yükseklikte dik bir yamaç üzerinde kurulu, peri bacalarıyla süslü. Selime beldesinin Ihlara Vadisi’nin başlangıç noktası olması, yanı başından akan Melendiz Çayı ve onun getirdiği doğal güzellikler ile bölgenin en büyük turizm merkezleri arasında yer almasını sağlamıştır. Vadilere ve termal kaplıcalar yakın olması ise bölgeye artı özellikler kazandırmaktadır.
Selime, Hitit, Asur, Pers, Roma, Bizans, Danişment, Selçuklu, Karaman ve Osmanlı Devletini’nin hakimiyetinde kalmış. Bu uygarlıkların her birinden izler taşımaktadır. Özellikle Moğolların Anadolu’daki baskılarını arttırdıkları dönemde Selçuklu Türkleri bu bölgeyi kale olarak kullanmışlardır. Moğollara karşı yapılan en uzun direniş Selime Katedrali’nde gerçekleştirilmiştir. Bölgede yaşayan Ortodokslar, Selime Katedrali’nde alınan kararlara itirazsız uymuşlar. Katedralde günümüze kadar gelen kale sur ve mevzileri dikkat çekmektedir.
Selime Katedral ve Manastırı’na çıkarken, önce yüksek bir koridor ile karşılaşıyoruz. Bu koridor, Selime’de kurulan pazara gelen kervanların güvenliklerinin sağlanması için katedralin orta yerine çıkarılması amacını taşımaktadır.
Bu yolun üstüne dinlenmek ve ibadet etmek isteyenler için katedral ve manastır inşa edilmiştir. Kayaların oyulması ve çoğu kilise olarak inşa edilmiş yapılar Bizans sanatının izlerin taşımaktadır. Manastırın, 8. ve 9. yüzyıllar arasında yapıldığı bilinmektedir. Kilisedeki freskler ise 10. yüzyıl sonu ile 11. yüzyıl başlarına aittir. Bu freskler içinde İsa’nın göğe çıkışı, Müjde, Doğum, Üç Müneccimin Tapınması, Çocukların Öldürülmesi, Mısır’a Kaçış, Elizabeth’in Takip Edilmesi, Vaftiz, Meryem’in İlk Yedi Adımı, Meryem’in Mabede Takdimi, Kolmesis gibi tasvirler yer almaktadır. Katedralin 100 metre doğusunda yer alan Meryem Ana Kilisesi ise bu bölgede görebileceğiniz en güzel kaya oyma kilisesidir. Kilisenin karşısında ise peribacaları bulunmaktadır.
Selime Manastırı, ilk yüksek sesli ayinin yapıldığı, Kapadokya’nın en büyük manastırıdır. Manastır bölgedeki din adamlarının yetiştirilmesinde önemli rol oynamış, bölgeyle toplantıları burada yapılmaktaydı. Ayrıca burası askeri üs olmuş. Çoğunlukla manastır bir kale gibi kullanılmış ve çeşitli noktalara mevzi ve sur yaparak halk kendilerini savunmuşlar.
Selime Katedrali birbirine dehliz ve tünellerle bağlı odalardan oluşmaktadır. Ziyaretçilerin tünellerde kaybolma ihtimali nedeniyle girişleri kapatılmış. Buralarda birçok kilise, tapınak, mabet, inziva odaları, kaçış yolları, su soyları, şaraphaneler, tahıl ve yiyecek depolama odaları ve seyir yerleri bulunmaktadır. Katedralin içerisinde ise iki sıra halinde sütunlar bulunmaktadır. Bu sütunlar katedrali üç bölüme ayırmıştır. Katedralde yer alan 3 nefli bazilika planlı kilise bu bölgede bu planda yapılmış tek örnektir. Katedral içerisinde yer alan mutfak dikkat çekmektedir. Piramit şeklinde yapılan mutfakta, etrafı aydınlatmak için kandil yerleri yapılmış, diğer odalarla bağlantı noktaları oluşturulmuştur.
Selime Katedrali Selçuklular zamanında da askeri bir üs olarak kullanılmıştır. Katedralin batısında yer alan Selime Sultan Türbesi ya da Ali Paşa Türbesi olarak bilinen türbe ve mezar yeri Selçuklu komutanlarından Ali Paşa’ya aittir. Ali Paşa burada Moğollara karşı uzun süren başarılı bir savunma yapmış ancak adamları ile birlikte şehit olmuş. İçine girilmeden etrafında dolaşarak, taş ve tuğla kullanılarak yapılmış bu türbeyi ziyaret edebilirsiniz.
Selime Katedrali ve Manastırına giriş ücreti 55 TL. dir. Bu bilet ile aynı zamanda Ihlara Vadisi’ni de ziyaret edebilirsiniz. Müze kartın da geçerli olduğu katedral ve manastır, haftanın yedi günü 8.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
Kaynaklar: Onbin Yıllık Kültür ve Tarih Şehri Aksaray, Kültür ve Turizm Rehberi, Aksaray Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını, 2012.
Hakan Öztürk, Keşfet Yakın Dünya Aksaray, Aksaray Belediyesi, 2018.
